REPORTAŽA SA APENINA

Put umetnosti u Ćoćariji

Gradovi i mala naselja sa biserima umetnosti, dvorci, tvrđave, utvrđenja, pećine, crkve i religijske oznake, panorame i privlačnost jedne čarobne teritorije koja nema precizne granice. Ova teritorija smeštena je na jugoistoku od Rima, u regionu Lacio, a naziva se – Ćoćarija.

Ime nosi po rudimentarnoj obući „ćoća“ napravljene od kože koje su nosili u antička vremena seljaci i pastiri u ovim krajevima. To je tip sandale gde je đon bio od tvrde kože, a kajiševi ukršteni vezivani preko noge sa kljunom napred, sličan ali mnogo manje elegantan od našeg opanka. Te su sandale nosili i rimski legionari. Danas se obuvaju samo na folklorističkim manifestacijama.

                      Akuto - panorama sa najviše tačke                                                    Akuto, ulica                                                                       Vinogradi Ćoćarije

Ćoćarija – to su gradovi i naselja u okolini Rima, srednjevekovna ili još starijeg datuma: Frozinone, Ferentino, Alatri, Veroli, Ćekano, Akuto, Kolepardo, Fiuđi, Guarćino, Triviljano, Viko u pokrajini Lacio.

Maštoviti ljudi iz oblasti kulture i turizma došli su na ideju da kreiraju jedan put umetnosti kroz najatraktivnijih šest naselja. Nazvaše ga „Safari umetnosti“, sa ciljem “lova na blago“ i to ono oku manje vidljivo, jer je reč o detaljima koji su ostali simboli kulture, tradicije i istorije naselja, a koji se otkrivaju šetajući kroz naselja i razgledajući: grbovi, spomenici, slika na spoljnom zidu crkve, ono što je ostalo a predstavlja i realnost i legendu. Upoznajemo tako istoriju kroz umetnička dela. I sve to na jedan moderan način gde turista, kada uzme u ruke mapu sa označenom tačkom polaska i knjižicu sa ispisanom istorijom, sam sebi postaje vodič.

Posetilac bira itinerer, gleda fotografije onoga što će videti i prepoznaje mesta, iščitavajući kratke ali dragocene podatke o mestu gde se uputio. Posetili smo jedno naselje sa 1900 stanovnika, zove se Akuto. Po antičkoj legendi naselje su počeli graditi oni koji su pobegli od invazije varvara, ali kao i mnoga druga i ovo ima poreklo iz prerimskog i rimskog perioda. U njemu su nađeni sarkofazi, grobnice i pogrebna oprema još iz paganskog perioda. Ovo sadašnje naselje formirano je 450. godine posle Hristovog rođenja.

Akuto je poznato naselje po tome što su u njemu kroz vekove živele plemićke porodice. Od 15. veka bilo je pod papskom upravom, a u 18. veku pljačkano od ljudi izvan zakona i onih pogođenih bedom, a koji su se skrivali u šumama. Danas je Akuto postao turistička meta jer ima šta da pokaže iz prošlost

                                                           Burad gde sazreva papsko vino                                                                Vino "Ćezaneze"

Antički zidovi sa ulaznim vratima i kulama za odbranu vode ka zamku i crkvenim mestima sa grbom na ulazu u naselje. Sledeće mesto koje se ukaže turisti jeste ono gde je u 18. veku živela časna setra Maria de Matias, gde je ostalo znamenje „srce sa mačem“. Postoje i znamenja novijeg datuma kao što je spomenik palima s početka 19. veka, „devojčica i oblaci“ na crkvi Santa Marija Asunta koja je u centru naselja i smatra se jednom od najlepših bogomolja iz 17. veka u Laciju. Sa antičkog zida gleda lav sa uzdignutim šapama.

U centru naselja i na najvišoj tačci ostao je neoštećen mermer na platou, tamo gde je bila nekada crkva Sveti Nikola koja se na žalost urušila u 17. veku jer su temelji popustili. Da se tu nalazila crkva svedoči krst u mermeru na podu, krst kao svedočanstvo da priča istoriju.

Da bi radost i osećanje pripadnosti teritoriji bili potpuni, taj put umetnosti oni koji su kreirali ovaj ugođaj povezali su sa vinogradima i vinom, gde se na kraju nazdravi lepoti, i nazvali ga „Put vina Ćezaneze“, (ćeza je način sečenja drveta, po tome je dobio ime). Put na teritoriji od sedam opština gde se dosegne do jedne savršene eno-gastronomske kulture. Ovu teritoriju je proslavilo i vino „Ćezaneze de Piljo“ i ponos je ove oblasti, jer je reč o jednoj od najmanjih teritorija u Italiji čije vino nosi oznaku najvišeg sertifikata DOĆĐ (ime i geografsko poreklo kontrolisane i garantovane vrednosti). Mikroklima ide u prilog tom kvalitetu, a vinogradi se nalaze na visokim tačkama nadmorske visine čak i do 720 metara. Postoji 37 malih proizvođača, vinova loza autohtona „ćezaneze del afile“, sa značajnim vinima i prestižnim sertifikatom.

Posetili smo i restoran koji se ponosi sa jednom zvezdicom Mišelin „Nù“ (na lokalnom dijalektu znači MI), gde se na jelovniku nalazi samo kvalitetna prva materija, sa tzv. nultog kilometra, udružen sa kantinom koja se između ostalih etiketa i kvalitetnog vina ponosi sa vinom koje nosi oznaku „rezerva“ jer sazreva u buradima od hrastovine 18 meseci, potom još 14 u flaši, crno vino i nosi naziv po jednoj papskoj „boli“ papskoj poslanici iz 13 veka, bio je to papa Orban sedmi.

Živeti ovo iskustvo znači i vratiti se u prošlost, onu bezbrižnu i srećnu, „civilizacija je jednostavnost“, kada si i ne pozanajući suseda bio pozdravljen sa „dobar dan“. Prvi put smo u tom biseru Ćoćarije i dočekuje nas antička kultura ljubaznosti. Domaćini žele da te ugoste onako kako je bilo nekada i ostalo, kao živo svedočanstvo, nekada duž puteva, a sada duž savršeno čistih ulica, sa cvećem u okruženju, sa klupama od kamena gde izađu predveče žene i starije osobe da proćaskaju. Ili pred barom. iako je vreme samo malo odmaklo od doručka, na stolu čaša vina, parče hleba i parče odličnog lokalnog sira. Zovu te da im se pridružiš. iako te vide prvi put i shvataju da si samo prolaznik.

                                                     Tekst i fotografije: Milica Ostojić (Rim)

Oktobar 2021.