REPORTAŽA SA APENINA

Grad u kome govori kamen

Ferentino, u italijanskoj pokrajini Lacio, pravi je muzej na otvorenom

Džinovski zidovi, 12 ogromnih vrata za ulazak u grad sagrađena radi bezbednosti njegovih stanovnika još pre rođenja Hrista, odlikuju Ferentino, mesto od 22.000 stanovnika u centralnoj Italiji. U tom gradu su živeli kroz vreme razni narodi, najpre oni po imenu Ernići, a potom Rimljani. Antičkih građevina ima toliko da ih je istinski teško pobrojati, postoji rimski teatar, ima dvanaest parohija, a u svakoj po dve ili tri crkve, manje ili veće. Čini se da ti kamen govori i to veoma glasno o istoriji civilizacija, govore stubovi, zidovi, lukovi - dosta je samo umeti slušati.

Toliko ostataka prošlosti iz raznih epoha na tako malom prostoru, od 6. veka pre rođenja Hrista pa do Srednjeg veka, nismo videli u Italiji koju smo prošli uzduž i popreko, a Ferentino je praktično na samo koju desetinu kilometara od Rima, u provinciji Frozinone, u regionu Lacio. Rečju, to je nešto jedinstveno i neponovljivo. Antički kamen u savršenoj arhitekturi Ferentina, kao i očuvane građevine fasciniraju posetioca. Lako je i momentalno tumačenje značaja kada gledate sliku Đota ili Van Goga, ali ostatak okrnjene amfore, delovi mozaika, statue bez lica, tragovi antičkog luka ili pozorišta govore sami za sebe. Sve postaje složenije, moraju se slušati glasovi prošlosti.

Legenda kaže da su prvi stanovnici ovamo stigli u 5. i 6. veku pre Hrista, naselili plodnu dolinu iz antičke Grčke preko mora. Restauriranje pozorišta, koje započinje ovog meseca, može dovesti do toga da se u iskopavanjima dođe do novih svedočanstava o različitim civilizacijama u Ferentinu, u okolini samog pozorišta. Od civilizacije Erniće ostao je Akropol konstruisan zbog nadgledanja naselja radi sigurnosti još u 6. veku pre Hrista. Otkriveno je dosta predmeta kojima su stanovnici odavali počast božanstvima.

Ali najveća i najpouzdanija svedočanstva o životu kroz vekove jesu zapisi na kamenu, u glini – epigrafi. Bili su od fundamentalnog značaja za otkrivanje istorije, pošto su mudri graditelji zapisivali i gradnju i život. Ostao je tako dragoceni izvor informacija uklesan i neizbrisiv za potomke, na zidovima hramova, crkava. Epigrafi su i svedočanstvo kako se razvijao latinski jezik. Godine 1995. u Ferentinu je sakupljeno i ugledalo svetlost dana 153 epigrafa. Oni će biti smešteni u Muzeju koji se priprema, a koji će govoriti o istoriji Ferentina, kao knjiga da se iščitava na jednom mestu. Nijedan drugi grad u južnom Laciju ne poseduje toliki broj zapisa na kamenu travertino ili na krečnjačkim tablama. Zahvaljujući epigarfima, saznaje se da je Ferentino imao svoj Senat pre rodjenja Hrista, a pronadjen je i zapis na ploči od bronze, koja svedoči da je 101. godine posle Hrista Senat Ferentina izdao Dekret o imenovanju Pomponija Baso za zaštitnika grada Ferentino. Opet kamen jasno govori.

 Čitavu promociju nacionalnih arheoloških dobara i vrednovanje istorije, kulture, spomenika, arheologije ima „Arheoklub“ koji ima sedišta na čitavoj nacionalnoj teritoriji, a tako i u Ferentinu, gde se pogodilo da vreme degradira značajne ostatke vekova i svedočanstava civilizacija i život. Grad Ferentino jedan je od prvih pet u Italiji koji je dobio sumu od 1.500.000 evra za restauriranje i početak postkovid života u lepoj zemlji na Apeninima. Sedmog juna ove godine počinje realizacija dovršavanja već gotovog projekta Rimskog teatra (izgrađen u 2. veku posle Hrista. Radovi će trajati dve godine i to je srce starih svedočanstava o raznim periodima civilizacije Ferentina.